กรณีก่อสร้างงานเพิ่ม ต้องตกลงค่าจ้างใหม่ก่อน ผู้รับเหมาเสียสิทธิเรียกค่าจ้าง หรือไม่ ?
บทกฎหมายที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับประเด็นนี้ คือ
ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
มาตรา ๓๘๖ ถ้าคู่สัญญาฝ่ายหนึ่งมีสิทธิเลิกสัญญาโดยข้อสัญญาหรือโดยบทบัญญัติแห่งกฎหมาย การเลิกสัญญาเช่นนั้นย่อมทำด้วยแสดงเจตนาแก่อีกฝ่ายหนึ่ง
แสดงเจตนาดังกล่าวมาในวรรคก่อนนั้น ท่านว่าหาอาจจะถอนได้ไม่
มาตรา ๕๘๗ อันว่าจ้างทำของนั้น คือสัญญาซึ่งบุคคลคนหนึ่ง เรียกว่าผู้รับจ้าง ตกลงจะทำการงานสิ่งใดสิ่งหนึ่งจนสำเร็จให้แก่บุคคลอีกคนหนึ่ง เรียกว่าผู้ว่าจ้าง และผู้ว่าจ้างตกลงจะให้สินจ้างเพื่อผลสำเร็จแห่งการที่ทำนั้น
ในทางปฏิบัติ ยังมีผู้รับจ้างเป็นจำนวนมาก เกรงอก เกรงใจ ผู้ว่าจ้าง กลัวว่าจะขัดใจลูกค้า เขาสั่งงานเพิ่มมาก็ทำไป โดยไม่ตกลงราคาก่อน หวังว่างานเสร็จแล้ว ผู้ว่าจ้างจะกรุณาจ่ายค่าจ้างเพิ่มให้ด้วยความเป็นธรรม ข้อนี้เป็นความเสี่ยงอย่างมหันต์ ไม่พึงกระทำ หากผู้ว่าจ้างปฏิเสธการจ่ายเงินอาจเป็นเพราะไม่เห็นด้วยกับราคาค่าจ้างสำหรับงานเพิ่ม ผู้รับจ้างก็อาจหมดสิทธิที่จะได้รับค่าจ้างงานเพิ่มทั้งหมด
อย่างในคดีนี้ ทางที่ดีสัญญาก่อสร้างเดิมควรมีบทบัญญัติให้ผู้ประเมินราคางานบุคคลที่สามที่เป็นกลางที่คู่สัญญายอมรับ มาประเมินค่างานที่เพิ่มขึ้น ในกรณีที่ผู้ว่าจ้างรับมอบงานเพิ่มไปแล้ว แต่ทั้งสองฝ่ายไม่สามารถตกลงค่าจ้างที่เพิ่มขึ้นได้ ถ้าผู้ประเมินบุคคลที่สามกำหนดราคาแล้ว ยังไม่เป็นที่ยอมรับ ก็ควรเข้ากระบวนการอนุญาโตตุลาการต่อไป
คำพิพากษาศาลฎีกาที่เป็นตัวอย่างให้ศึกษา ดังต่อไปนี้ คือ
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ ๖๔๔๓/๒๕๔๐
คณะกรรมการตรวจการจ้างเป็นเพียงคณะบุคคลที่ได้รับแต่งตั้งจากจำเลยผู้ว่าจ้างให้ทำหน้าที่แทนผู้ว่าจ้างตามระเบียบสำนักนายก-รัฐมนตรีว่าด้วยการพัสดุ พ.ศ.2521 ตามคำสั่งจำเลยที่แต่งตั้งให้มีหน้าที่ตรวจการจ้างและควบคุมงาน ปฏิบัติหน้าที่ให้เป็นไปตามขั้นตอนของระเบียบตลอดจนควบคุมตรวจรับงานให้ถูกต้องตามสัญญาและรายละเอียดตามแบบแปลนคณะกรรมการตรวจการจ้างจึงไม่ใช่คู่สัญญากับโจทก์ และจำเลยก็มิได้มอบหมายให้คณะกรรมการตรวจการจ้างตกลงหรือตัดสินใจแทนจำเลยในเรื่องที่เกี่ยวกับสัญญาจ้าง และการที่โจทก์สำรวจพบหินพืดและหินผุในสายทาง ซึ่งต้องระเบิดทิ้งและอยู่นอกเหนือจากแบบและรายการประมูล โจทก์จะต้องปฏิบัติตามสัญญาจ้างโดยตกลงเพิ่มเติมงานและคิดราคากับจำเลยใหม่ เมื่อโจทก์เพียงแต่สอบถามคณะกรรมการตรวจการจ้างถึงวิธีดำเนินการ แม้คณะกรรมการตรวจการจ้างพิจารณาแล้วเห็นชอบด้วยกับวิธีการที่จะระเบิดหินและให้ดำเนินการไปได้แต่เมื่อลักษณะงานที่เพิ่มขึ้นเช่นนี้เป็นสาระสำคัญของสัญญาเพราะเกี่ยวข้องกับเงินค่าจ้างที่เปลี่ยนแปลงเป็นจำนวนมาก ซึ่งหากจะดำเนินงานต่อไปคู่สัญญาจำต้องทำความตกลงกันใหม่เสียก่อนตามเงื่อนไขของสัญญาจ้าง แต่โจทก์กลับทำข้ามขั้นตอน โดยจำเลยไม่ได้รู้เห็นหรือร่วมตกลงด้วยเพราะอุปสรรคที่พบและจำนวนค่าจ้างที่สูงขึ้นอาจมีผลทำให้ต้องยกเลิกการจ้างได้ โจทก์จึงไม่อาจนำมากล่าวอ้างเพื่อเรียกร้องเอาเงินเพิ่มได้ ดังนี้ เป็นความผิดพลาดบกพร่องของโจทก์แต่ฝ่ายเดียว จำเลยจึงไม่ต้องรับผิดชอบชำระค่าจ้างในส่วนงานที่เพิ่มแก่โจทก์
ดังนั้นพอสรุปได้ว่า หากก่อสร้างงานเพิ่ม ต้องตกลงค่าจ้างใหม่ก่อน มิฉะนั้นผู้รับเหมาเสียสิทธิเรียกค่าจ้าง
