การชำระหนี้ตกเป็นพ้นวิสัยโดยพฤติการณ์ที่ลูกหนี้ต้องรับผิดชอบมีกรณีใดบ้าง
กรณีการชำระหนี้ตกเป็นพ้นวิสัยโดยพฤติการณ์ที่ลูกหนี้ต้องรับผิดชอบ
มาตรา ๒๑๙ บัญญัติว่า “ถ้าการชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยจะทำได้เพราะ พฤติการณ์อันใดอันหนึ่งซึ่งลูกหนี้ต้องรับผิดชอบไซร้ ท่านว่าลูกหนี้
จะต้องใช้ค่า สินไหมทดแทนให้แก่เจ้าหนี้เพื่อค่าเสียหายอย่างใดๆ อันเกิดแต่การไม่ชำระหนีนั้น ในกรณีที่การชำระหนี้กลายเป็นพ้นวิสัยแต่เพียงบางส่วน ถ้าหากว่าส่วนที่ ยังเป็นวิสัยจะทำได้นั้นจะเป็นอันไร้ประโยชน์แก่เจ้าหนี้แล้ว เจ้าหนี้จะไม่ยอมรับ ชำระหนี้ส่วนที่ยังเป็นวิสัยจะทำได้นั้นแล้ว และเรียกค่าสินไหมทดแทนเพื่อการไม่ ชำระหนี้เสียทั้งหมดทีเดียวก็ได้”
คำว่า “ลูกหนี้ต้องรับผิดชอบ” ตามมาตรา ๒๑๔ นี้ หมายถึง ลูกหนี้เป็นฝ่าย ผิดซึ่งอาจเนื่องมาจากลูกหนี้กระทำโดยจงใจ ประมาทเลินเล่อ หรือ ประมาทเลินเล่อ อย่างร้ายแรง ก็ได้ รวมทั้งกรณีที่มีกฎหมายกำหนดระดับของความระมัดระวังไว้ แต่ ไม่ใช่ความระมัดระวังถึงระดับนั้น หรือ ลูกหนี้ใช้ความระมัดระวังต่ำกว่ามาตรฐานที่ กำหนดไว้ หรือ อาจจากบุคคลอื่นที่มีหน้าที่รับผิดชอบทรัพย์นั้นทำให้ไม่สามารถนำทรัพย์ ก็ได้ ลูกหนี้จึงต้องชำระหนี้ให้แก่เจ้าหนี้โดยการจ่ายค่าสินไหมทดแทน
ไปชำระหนี้ได้ แก่เจ้าหนี้นั้น และที่สำคัญกรณีตามมาตรา ๒๑๔ นี้ อาจเกิดขึ้นก่อนที่ลูกหนี้ผิดนัด ห้ หรือระหว่างที่ลูกหนี้ผิดนัดก็ได้
ส่วนกรณีตามมาตรา ๒๑๔ วรรคสองนั้น เป็นกรณีที่ทรัพย์อันเป็นวัตถุแห่งหนี้ ยังสามารถที่จะนำไปชำระหนี้ได้บางส่วน หรือไม่ครบจำนวนทั้งหมดตามที่เจ้าหนี้ต้องการ เจ้าหนี้สามารถไม่ยอมรับทรัพย์ส่วนที่เหลืออยู่จากลูกหนี้ไม่ได้เพราะว่าส่วนที่เหลือจะยังคง มีสภาพสมบูรณ์และเป็นประโยชน์แก่เจ้าหนี้และเจ้าหนี้สามารถเรียกให้ลูกหนี้จ่ายค่า สินไหมทดแทนราคาทรัพย์ที่ต้องนำมาชำระหนี้ได้เพียงส่วนที่พ้นวิสัยไปแล้วเท่านั้น
ดังนั้น ตามมาตรา ๒๑ วรรคสอง การชำระหนี้บางส่วนหลายเป็นพ้นวิสัย เพราะเหตุอย่างใดอย่างหนึ่งซึ่งลูกหนี้ต้องรับผิดชอบหรืออันโทษลูกหนี้ได้ ถ้าการชำระหนี้ บางส่วนที่ยังอยู่ในวิสัยเป็นอันไร้ประโยชน์ เจ้าหนี้คงไม่รับชำระหนี้หรือใช้สิทธิเลิกสัญญา ที่ยังเหลือบางส่วนนั้นไป แต่ถ้าการชำระหนี้ที่เหลือบางส่วนยังเป็นประโยชน์ เจ้าหนี้ต้อง ไม่เลิกสัญญาเพราะตอนทำสัญญาคู่สัญญาต้องการผูกพันให้เกิดการชำระหนี้ตามสัญญา
